ضرورت به زراعی در باغ های چای شمال کشور

alifakouri علمی

کشت وصنعت چای در کشور قدمتی بالای یکصد ساله دارد بیش از یک قرن طول کشید تا 65 هزار خانوار چایکار گیلان ومازندران با دست توانای خود حدوداً 32 هزار هکتار باغ چای برای تولید این محصول ارزشمند احداث نموده اند که 60% این باغات در کوهپایه با شیب تند و40% بقیه در دشت قراردارد .

     ضرورت به زراعی در باغ های چای

شمال کشور

               تهیه وتنظیم : مهندس سید عبداله میرحسینی مقدم

 

 

 مشاور سازمان چای ومشاور فنی صندوق حمایت از توسعه صنعت چای

پاییز – 1394

مقـدمـه :

کشت وصنعت چای در کشور قدمتی بالای یکصد ساله دارد بیش از یک قرن طول کشید تا 65 هزار خانوار چایکار گیلان ومازندران با دست توانای خود حدوداً 32 هزار هکتار باغ چای برای تولید این محصول ارزشمند احداث نموده اند که 60% این باغات در کوهپایه با شیب تند و40% بقیه در دشت قراردارد .

از نظر مواد متشکله آلی برگ سبز چای ایران از بهترین نوع برگ سبز چای دنیا می باشد وتولید و توزیع آن احتیاج به مدیریت وتخصص دارد . 80% کشاورزان چایکار دارای مساحتی کمتر از یک هکتار می باشند  بالغ بر یک صد وپنجاه کارخانه چایسازی برای تبدیل برگ سبز چای در طول دوره بهره برداری از اردیبهشت تا پایان مهر ماه به طور شبانه روز مشغول تولید چای خشک می باشند برای هر تن برگ سبز چای معادل 000/000/150 ریال سرمایه گذاری نیاز است وحدوداًدویست میلیارد تومان سرمایه گذاری در بخش صنعت انجام شده است .

در بخش اشتغال درطول دوره بهره برداری به طور متوسط 20 هزار کارگر در باغات چای مشغول عملیات زراعی وجمع آوری برگ سبز و5 هزار کارگر در کارخانجات چایسازی به طور مستقیم مشغول کار هستند.

بیش از 60% اقتصاد شهرهای لاهیجان ، لنگرود ، رودسر ، رامسر ، تنکابن ، صومعه سرا و80% اقتصاد شهرهای سیاهکل ، املش ، رحیم آباد ، واجارگاه بستگی به تولید مستقیم چای دارد . حدود 90% چایکاران شمال تک محصولی وهیچ گونه ممری برای امرار معاش به جز چای ندارند.

مصرف چای کشور در سال یکصدو ده هزار تن می باشد که کل تولید کشور فعلاً 20 هزار تن بود .             و80% بقیه نیاز کشور بایستی با خروج ارز از خارج تامین گردد.

مهم ترین عوامل در کاهش عملکرد وکیفیت برگ سبز چای در قدیمی بودن باغ های چای ،عدم اجرای صحیح وبه موقع عملیات به زراعی در باغ ها ، عدم استفاده مناسب از روش های زراعی جدید در امر مکانیزاسیون ، تغذیه ، آبیاری و ….. وعدم توجه به آموزش علمی وفنی چایکاران بوده که اهمیت به زراعی را صد چندان می کند .

شرح مسئله

با توجه به موانع ومشكلات موجود درسالهاي اخير و عدم اجراي هرس هاي جوان سازي در باغ های چای (كف بر و كمربر) و همچنين ميانگين سن بالاي بوته هاي چاي حدود 50 ساله بوده در ايران موارد زير توصيه مي گردد :

1– هرس :

حداقل حدود 50% از باغ هاي چاي نياز به هرس جوان سازي دارد كه مهمترين فوايد هرس   به شرح زير میباشد :

1-1 جوان ساختن بوته هاي چاي

1-2- جلوگيري از رشد زايشي ( توليد گل و بذر)

1-3-افزايش دوره رشد رويشي ( توليد شاخسارهاي جوان) به منظور ازدياد محصول

1-4- ايجاد اسكلت بندي قوي و مناسب

1-5- گسترش و توسعه سطح برگ چيني

1-6- حذف شاخه هاي ضعيف ، گره دار و آلوده به آفات وبیماریها

1-7- مقاوم ساختن بوته ها در مقابل عوامل خسارتزاي محيطي ( تنش ها)

1-8- نگه داشتن بوته ها در ارتفاع مناسب براي برداشت و ساير عمليات به زراعي

2- تغذيه :

از زمان برداشت محصول چاي كه از اوايل ارديبهشت ماه لغايت آخر مهر ماه ميباشد بايد هر 20-15 روز يكبار بوته هاي چاي برگ چيني ميشود . با برداشت حدود 7 تن برگ سبز از هر هكتار باغ چاي حدود kg70 نيتروژن ، kg30 پتاسيم و 10 كيلوگرم فسفر از ذخيره هاي غذائي خاك كم مي شود لزوماً بايستي هر ساله براساس آزمون خاك نسبت به تغذيه اصولي آن اقدام نمود .

3-آبياري :

بكارگيري سيستم آبياري باراني به دليل تامين به موقع رطوبت و تسهيل در استفاده از نهاده هاي كشاورزي                      ( كود ، سم و آب) موجبات افزايش كمي و كيفي محصول را فراهم نموده و راندمان توليد برگ سبز را از 7-5 تن در شرايط ديم به بيش از دو برابرافزايش ميدهد . براساس بررسي صورت گرفته و مطالعات موجود حدود 12500 هكتار از باغ هاي چاي گيلان و مازندران استعداد آبياري باراني را دارند . در دهه 80 حدود 5500 هكتار آبياري در باغ هاي چاي اجرائي شد . ولي متأسفانه بعلت كم توجهي كه در چاي صورت گرفت در حال حاضر حدود 500 هكتار آبياري داريم . نیاز مبرم است این امر جداً پی گیری وعملیاتی گردد.

4- خسارت نماتد و ديگر آفات

يكي از آفات كليدي باغ هاي چاي ، آفت خسارتزا نماتد زخم ريشه ميباشد كه حدوداً 6000 هكتار آلودگي تخمين زده ميشود ( آلودگي كم ، متوسط شدید ) كه در يك برنامه بصورت IpM ( مديريت مبارزه تلفيقي) ميتوان خسارت اين عارضه را زير آستانه زيان اقتصادي تقليل داد در مبارزه با تماتد زخم ریشه در باغ های آلوده از هرس کف بر اجتناب شود تا برداشت صورت نگیرد یا حداقل برگ چینی ( مدیریت برداشت ) ،            تغذیه در زمستان با کود دامی ( گاوی ) پوسیده به میزان 20 تن در هکتار در آذر ماه ومصرف کود پتاس در فصل زراعی ( از اواخر اسفند ماه شروع و…. ) ودر نهایت با نظر کارشناسی ونظارت شده مصرف نماتد کشهای راگبی ونماکوربه میزان 10 – 5 گرم در پای هر بوته چای درعمق 20 سانتی متری سایه انداز ریشه های  افشان چای  توصیه می شود .

5– خاك دهي باغهاي چاي ( شخم و فوكازني و 000)

عمليات شخم و فوكازني باعث هوادهي خاك ، مبارزه با علف هاي هرز و آفات مي گردد  و يكي از فاكتورهاي مهم به زراعي در باغ هاي جوان و تازه تأسيس ميباشد .

مهمترین فوائد خاک دهی در باغها :

1-    نفوذ پذیری آب

2-    جلوگیری از سله بستن

3- ترد وپوک شدن خاکهای چای

که در نهایت افزایش عملکرد 20 – 15 % را به دنبال دارد.

بیان راه حل های پیشنهادی کوتاه مدت وبلند مدت در امور به زراعی باغ های چای

الف  کوتاه مدت در بخش کشت وزرع یا باغ طی یک دوره 7-5 ساله

1- اجرای هرسهای سبک ( کمربر – وسربر ) با پرداخت تسهیلات کم بهره وبه موقع در راستای جوان سازی بوته چای به منظور تولید محصول کیفی واستاندارد .

2- توسعه ایجاد شبکه های آبیاری بارانی در قالب تشکل ها ( توضیح : فعلاً بنا به شواهد حدود 500 هکتار            در باغ های چای ما آبیاری تحت فشار داریم که طی یک برنامه کوتاه مدت 5 ساله این سطح تا 12000 هکتار قابل ارتقاء است ) .

3- اجرای طرح های پایلوت تغذیه گیاهی در باغ های دیم و آبیاری وارائه توصیه های فنی در استفاده بهینه از ماکرو ومیکرو المنت ها ( درشت وریز مغذی ها ) .

4- شناسائی کانونهای آلودگی جدید به نماتد مولد زخم ریشه چای در باغ واجرای پروژه IPM در کاهش خسارت این بیماری در باغات بانظارت فنی کارشناسان مراکز تحقیقاتی وسازمان چای ، چون این عارضه جزء آفات کلیدی چای بوده نیاز است ارگانهای دولتی مستقیماً با همکاری چایکاران در امر کنترل آن اقدام نمایند .

5- تعیین نقشه جامع باغ های چای وشناسامه دار کردن آنها به منظور خدمات رسانی بهتر از طریق سازمان های اجرائی .

6- احیاء باغ های چای مخروبه ونیمه مخروبه با پرداحخت تسهیلات نظارت شده دولتی بدون بهره وکم بهره وبه موقع وتعهد پرداخت قانونی از طرف چایکاران 3 سال پس از پرداخت وام از بهای برگ سبز بصورت اقساطی اقدام گردد.

7- ایجاد تشکلهای باغ وکارخانه باتوجه سطح زیر کشت و ظرفیت کارخانه در هر منطقه جهت ارائه تسهیلات به زراعی و اجرای اصول نوین چایکاری .

8- تشکیل نمایندگی های خرید برگ سبز چای درخصوص باغ هایی که فاصله آنها از کارخانجات چایسازی دور می باشند .

9- توسعه مکانیراسیون در باغ های چای ( فرم دهی بوته های چای با استفاده از ماشین هرس وبه دنبال آن برداشت چای با ماشین ) در قالب تشکل های تعاونی چایکاران .

10- برگزاری کلاسهای آموزشی – ترویجی با همکاری محققین مراکز تحقیقاتی وسازمانهای اجرائی ( سازمان چای ، سازمان جهاد و نظام مهندسی کشاورزی استان با مشارکت تعاونی چایکاران ) در مناطق چایکاری از شروع فصل به زراعی واین کلاسها هر ساله بایستی در طول سال استمرار داشته باشد .

ب  بلند مدت در کشت وزرع یا باغ طی یک دوره 15  1- ساله

1- اجرای هرس های سنگین ( کف بر ) با پرداخت تسهیلات بدون بهره وبه موقع با نظارت کارشناسان   سازمان چای براساس فرمول هایی که در شناسنامه چای هر باغ دار مشخص شده است .

2- توسعه سطح زیر کشت باغ های در جنگل مخروبه ونیمه مخروبه در قالب تشکل های تعاونی چایکاران بصورت مجتمع باغ و کارخانه طی یک برنامه 10 ساله

3- جایگزینی بوته های قدیم وکم بازده با نهالهای اصلاح شده طی یک برنامه بلند مدت وبا در نظر گرفتن جمیع جهات که در این راستا زیان وضرری متوجه چایکاران نگردد.

4- اجرای عملی طرح های به نژادی به منظور معرفی کلونهای برتر چای در راستای کمک به امور به زراعی   باغ های چای

با اجرائی شدن عملیات به زراعی در باغ های چای فقط طی یک برنامه کوتاه مدت حداقل 5 ساله حدود 30% افزایش عملکرد نسبت به شرایط فعلی وبالای 50% افزایش کیفی خواهیم داشت . ضمناً اشتغال در بخش چای 20% هم افزایش می یابد که در برنامه های دراز مدت 10 سال به بالا هم توسعه کشت خواهیم داشت وبا میزان افزایش توسعه سطح زیر کشت عملکرد کمی وکیفی را به همراه دارد که نهایتاً اشتغال را پایدارتر می نماید وهرساله مقدار زیادی از خروج ارز از کشور جلوگیری نموده واقتصاد مقاومتی نمود عینی به خود می گیرد.

در پایان جهت ارتقاء ورونق بخشی چای ایران در راستای اقتصاد مقاومتی راهی جز اهمیت دادن وعملیاتی کردن امور به زراعی باغ های چای در برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت نخواهیم داشت واگر این امر اتفاق نیافتد ما در مقابل نسل آینده مسئول خواهیم بود . وآن هم نیاز به عزم ملی وجهادی دارد که انشاءا… امیدواریم در دولت تدبیر وامید هر چه سریع تر اتفاق بیافتد .

 با احترام

سيدعبداله ميرحسيني مقدم

دي ماه    1393

 

 

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *